در کتاب اوستا مردم به چند دسته تقسیم شده اند

درس  13                                                   

1-ایران در سال 1390 چند نفر جمعیت داشت؟

 75 میلیون نفر

2-کدام یک از کشور های همسایه ایران پرجمعیت هستند؟

پاکستان  -ترکیه

3-کدام یک از کشورهای همسایه ایران کم جمعیت هستند؟

ارمنستان – کویت –بحرین – قطر – امارات متحده عربی – آذربایجان – ترکمنستان

4-جمعیت چگونه افزایش می یابد؟

اگر تعداد افرادی که متولد می شوند بیشتر از افرادی که میمیرند باشدجمعیت افزایش می یابد.

5- جمعیت چگونه کاهش می یابد؟

اگر تعداد افرادی که متولد می شوند کمتر از افرادی که میمیرند باشد،جمعیت کاهش می یابد.

6-رشد منفی جمعیت چگونه اتفاق می افتد؟

در برخی کشورها مانند سوئیس و دانمارک تعداد زاد و ولد ها کمترازمرگ و میر ها شده است. به این رشد، رشد منفی هم می گویند.

7-جمعیت را به چند گروه سنی می توان تقسیم کرد؟

گروه 1 جمعیت یکسال تا 25 سال کودکان و نوجوانان و جوانان

. گروه 2 بزرگ سالان 25 تا 65 سال

 گروه 3 سالمندان بیشتر از 65 سال

8-با منفی شدن رشد جمعیت چه مشکلاتی برای یک کشور ایجاد می شود؟

با کم شدن زاد و ولد، جمعیت جوان کاهش و تعداد سالمندان افزایشمی یابد و جامعه از نیروی جوان که می تواند

 کار کند و با فعّالیّت های اقتصادی و آموختن علم به پیشرفت کشورکمک کند، محروم می شود.

9-مسئولیت سرشماری جمعیت در ایران بر عهده چه سازمانی است؟ مرکز آمار ایران

10- اطلاعات مربوط به سرشماری جمعیت را چگونه می توان بدست آورد؟

استفاده از کتا بها و نشریات مرکز آمار ایران، با وارد شدن به پایگاهاینترنتی آن، اطلاعات مورد نظرمان را درباره جمعیت به دست بیاوریم

11-منظور از تراکم جمعیت چیست؟

به نسبت افرادی که در یک مکان زندگی میکنند، تراکم جمعیت آن مکان می گویند.

12-تراکم جمعیت یک منطقه را چگونه محاسبه می کنند؟

برای محاسبهی تراکم جمعیت یک منطقه، جمعیت آن منطقه را برمساحت آن تقسیم می کنند.

13-تراکم جمعیت کشورمان در سال 1390  در هر کیلومتر مربع چند نفر بوده است؟ معادل 1/49 نفر در کیلومتر مربع

مساحت قسمت هایی از دشت کویر ودشت لوت از مساحت کل کشور کم شده است.

مساحت قابل سکونت (1/527/495 میلیون کیلومتر مربع )

14-عوامل مؤثر در تراکم پایین  یا کم   جمعیت کدامند؟

در نواحی داخلی ایران به دلیل کمبود بارندگی، آب و هوای گرم وخشک و خاک های  نامساعد و شور، جمعیت بسیار کمی زندگیمیکنند.

15-کدام مناطق ایران خالی از جمعیت است؟

دشت کویر  - دشت لوت

16-عوامل مؤثر در تراکم بالا و زیاد جمعیت کدامند؟

        الف:  پایتختبودنیکمنطقه مانند تهران که بسیاری از سازما نهایمهم دولتی، دانشگا هها، بیمارستا نها و  صنایع در آن متمرکز شده اند

ب :مناطق جلگه ای به دلیل وجود باران کافی –آبفراوان–هوایمعتدل–خاکحاصلخیز  مانند : جلگه های کناره ی دریای مازندران

ج : وجود معادن وذخایر چون نفت وگاز مانند: خوزستان

د : مناطق کوهپایه ای به دلیل وجود خاک حاصلخیز و بارندگی کافیمانند: کوهپایه های البرز وزاگرس

17-پرتراکم ترین و پرجمعیت ترین ناحیه کشورمان کدام منطقه است؟ تهران

درس 14                                                   

1-انسان آب مورد نیاز خود را چگونه تأمین می کند ؟

آ بهای سطحی )رود ها (       ---         آ بهای زیرزمینی )چاه، چشمه و قنات(

2-چرا ایران با کمبود آب مواجه است؟

رشته کوههایی چون البرز وزاگرس مانند دیواری مانع از نفوذ رطوبت به قسمتهای داخلی ایران می شود.

که در مجموع میانگین بارش سالانه در ایران حدود 230 میلیمتر است.

3- بیشتر رودهای دائمی و پرآب ایران از کجا سرچشمه می گیرند؟

از کوه های البرز وزاگرس

4-چرا رودهای پرآب ایران قابل کشتیرانی نیستند؟

رود های پرآب ایران چون از شیبهای تند کوهستانی جاری می شوند، قابل کشتیرانی نیستند و فقط در بخشی از رودکارون میتوان کشتیرانی کرد.

5- رودهای ایران از نظر جهت جریان آب به چند حوضۀ آبریز تقسیم می شود؟

6-میزان مصرف آب در ایران برای یک فرد چه مقدار است؟ میزان مجاز مصرف آب چقدر است؟

میزان مجاز مصرف آب برای یک فرد در شبانه روز 150 لیتر تعیین شده است اما درایران متوسط مصرف در شبانه روز250 تا 300 لیتر است.

7-در گذشته مردم آب را در چه مکانهایی ذخیره می کردند؟آیا این آب تصفیه شده بود؟

در گذشته در اغلب مناطق کشور ما، آب را در آب انبار ها ذخیره میکردند. در آن زمان آب تصفیه شده و لوله کشیوجود نداشت.

8-چرا خاک برای انسان اهمیت دارد؟

خاک یک منبع مهم تأمین غذا است. اما علاوه بر غذا، انسان در طی سالیان دراز از خاک برای ساختن ظروف و وسایلزندگی، جاده ها و خانه ها استفاده کرده است.

9- خاک چگونه تشکیل می شود؟

خاک، لایهٔ نازکی از پوستهٔ زمین است که از خرد شدن سنگها پدید آمده است. خاک طی زمان طولانی با

توجه به عواملی مانند سنگها، آب، دمای هوا و موجودات زنده یک منطقه تشکیل می شود

10-علت تنوع خاک ها چیست؟

هر نوع خاک مواد معدنی خاصی دارد که انواع مختلف خاک ها را تشکیل می دهد.

11-خاک های حاصلخیز کشور ما در کدام مناطق قرار دارد؟ و علت حاصلخیزی آن چیست؟

در کشور ما در جلگه ها و اطراف رود ها و برخی کوه پایه ها خاک های حاصلخیزی وجود دارد که مواد آلی  و معدنیمناسب دارند.

12-خاک  کدام مناطق ایران برای کشاورزی مناسب نیست وعلت آن چیست؟

خاک برخی مناطق مرکزی، داخلی یا جنوبی کشور به علت وجود نمک یا آهک در خاک، برای کشاورزی مناسبنیست. در این مناطق به علت خشکی هوا و کمبود بارندگی، هوموس  خاک بسیار کم است.

13- چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود؟

-- مصرف بیش از حد موادّغذایی و کشت پی در پی یک محصول در زمین و استراحت ندادن به خاک.

-- قطع بوته ها و کندن درختان که موجب می شود خاک در اثر باد و باران به راحتی شسته شود.

-- استفادهٔ نامناسب و بی رویه از کو دهای شیمیایی.

-- ایجاد ساختمان و جاده و کارخانه روی خاک های قابل کشت.

-- دفن زباله ها در خاک.

14-کدام سازمان وظیفه حفاظت از خاک را برعهده دارد؟

سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری

درس 15                                       

1-- گردشگر کیست؟

به کسانی که محل اقامت یا کار خود را به طور موقت ترک می کنند و برایاستراحت یا گردش و دیدن یا مطالعهٔ

مکا نهای تاریخی و طبیعی،به سفر می روند گردشگر  می گویند.

2—گردشگری با چه اهدافی صورت می گیرد؟(انواع گردشگری کدام است؟)

3—گردشگری از چه نظر اهمیت دارد؟

4—مهمترین وسیله مورد نیاز گردشگری چیست؟ نقشه

5—هنگام گردشگری نقشه چه کمکی به می کند؟

نقشه ها به ما کمک میکنند تا مکان های جدید را بهتر پیدا کنیم و سریعترخود را به آنجا برسانیم. بدون نقشه ممکن است مسیرها را اشتباه کنیم یازمان زیادی برای پیدا کردن یک مکان صرف کنیم.

6—مهمترین نقشه مورد نیاز هنگام سفر چه نقشه ای است؟ نقشه راه ها

7—بر روی نقشه ی راهها چه چیزهایی قابل مشاهده است؟

بر روی نقشهٔ را هها، جاده های اصلی و فرعی و همچنین مکان هایخدماتی چون رستورا نها، تعمیرگاه ها، پمپ بنزینها، نمازخانه و نظایر آنمشخص شده است

8- مقیاس نقشه در سفر چه کاربردی دارد؟

. با استفاده از مقیاس نقشهٔ راه ها میتوانید حساب کنید چقدر از روستا یاشهری که میخواهید به آن سفر کنید، فاصله دارید.

سوالات درس16                                      

1—مهمترین مساجدی که در کشورمان از نظر معماری مورد توجه گردشگری است،کدامند؟

2—خلاصه ای از زندگی نامه امام رضا (علیه السلام)را ذکر کنید. امام رضا (علیه السلام) فرزند امام موسی کاظم (علیه السلام) در سال 481 هجری در مدینه متولد شد .

در 35 سالگی به امامت رسید . رضا ،فاضل ، صابر ، زکی از القاب ایشان است. سرانجام به دستور مأمون عباسی به شهادت رسید.

3—حرم امام رضا (علیه السلام) علاوه بر اهمیت زیارتی از چه نظر اهمیت دارد؟

از نظر معماری وتاریخی – وجود شاهکارهای معماری مانند : مسجد گوهرشاد ، وجود آرامگاه شخصیتهای بزرگ علما و مذهبی مانند شیخ بهایی و علامه محمد تقی جعفری

4—مجموعه آستان قدس رضوی شامل چه بخشهایی است؟ کتابخانه ها – مهمانسرا – موزه ها

5—موزه هایی که در مجموعه آستان قدس رضوی قرار دارند را نام ببرید. موزهٔ قرآن و موزهٔ سکّه، موزهٔ صدف و موزهٔ سلاح

6—موزه مرکزی آستان قدس رضوی در چه سالی افتتاح شده است؟1324  ش

7—چه آثاری در موزه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد؟

1-قرآن های نفیس با خط امامان معصوم    2-اولین سنگ مرقد امام هشتم   3- سکه ها     

  4- کتیبه ها ی نفیس 5- مدال برخی از قهرمانان کشور 6- هدایای علاقه مندان امام هشتم

8-علت تنوع زیستگاهها در ایران چیست؟

ایران به دلیل داشتن ناهمواری های مختلف و آب و هوا های متنوع، زیستگاههای متنوعی دارد.

9-مهمترین بندر و مرکز گردشگری سواحل دریای عمان کدام بندر است؟ بندر چابهار

10-ایجاد پارک های ملی چه فایده ای دارد؟ از آسیب رساندن به محیط زیست توسط گردشگران جلوگیری می کنند.

11-قوانین و ویژگی های پارک های ملی چیست؟

در پارک های ملی مانند مناطق حفاظت شده، بوته کنی، چرای دا مها، شکارو نظایر آن ممنوع است و محیط های امن طبیعی برای جانوران پدید آورد ه اند. بخشی از این پارک ها هم به گردشگاه مسافران اختصاص داده شدهاست.

درس 17                                                   

1—میراث فرهنگی چیست؟

میراث، یعنی ارث و هر چیزی که از گذشتگان و نیاکان و پدران به ما رسیدهباشد. بخشی از چیزهایی که از گذشتگان برای ما به جای مانده است،میراثفرهنگی  است.

2—چرا میراث فرهنگی اهمیت دارد؟

میراث فرهنگی همهٔ چیزهای ارزشمندی است که به فرهنگ٭ یک ملتمربوط می شود. این چیز ها، حاصل زندگی و تلاش مردمی است که درگذشته زندگی می کرده اند و از یک نسل به نسل دیگر رسیده است.

3—میراث فرهنگی شامل چه چیزهایی می شود؟

میراث فرهنگی ممکن است چیز های مادی مثل ظرف ها، سکه ها، کتیبهها، فرش ها، کتا بهای قدیمی و بنا های تاریخی، مساجد و امام زاده هاباشد. همچنین ممکن است چیز های غیرمادی مثل اعتقادات، زبان و آداب ورسومی باشد که از گذشته به ما رسیده است.

4—چرا ایران دارای میراث فرهنگی بسیار زیاد و با ارزش است؟

از آنجا که ایران جایگاه تمدن های کهن و قدیمی ترین سکونتگا ههای بشریاست، دارای میراث فرهنگی بسیار زیاد و با ارزش است که بخشی از آن درموزه ها نگهداری می شود.

5—چرا باید در حفظ میراث فرهنگی تلاش کنیم؟ میراث فرهنگی به همهٔ مردم یک کشور متعلق است

6—تاریخ چه نوع علمی است؟ علم تاریخ عبارت است از مطالعهٔ زندگی انسان ها در گذشته

7—فواید مطالعه تاریخ و آشنایی با گذشته چیست؟

آشنایی با گذشته به ما کمک میکند تا زمان حال را بهتر بفهمیم. ما از مطالعهٔرویدا دها و زندگیِ مردمان گذشته میتوانیم پند بگیریم و از تجربه های آنها درزندگی امروز استفاده کنیم.

8—مورخ کیست؟ به کسانی که دربارهٔ زندگی انسان ها و رویدا دهایی که در گذشته اتفاقافتاده، مطالعه و تحقیق میکنند، مورّخ می گویند.

9—مورخان در مطالعات خود از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟

مورّخان در مطالعات خود از منابع مختلفی مثل کتاب ها و نوشته ها یا کتیبه ها، ابزا رها و وسایل زندگی، بنا ها، سکه ها، سلاح ها، سنگ نگاره ها و هرچیزی که از گذشته باقی مانده است، استفاده میکنند.

10—مورخان چگونه چگونه نظر خود درباره یک موضوع تاریخی را بیان می کنند و در چه صورت نظر خود را تغییر میدهند؟

آنها سعی میکنند شواهد و مدارک به جای مانده را با دقت بررسی کنند تا بهواقعیت آنچه در گذشته رخ داده، پی ببرند و آ نگاه نظر خود را دربارهٔ یکموضوع تاریخی بگویند. گاهی ممکن است مورّخان با دست یافتن متن به شواهد و مدارک جدید،تغییراتی در نظرات خود بدهند.

11—مورخان در کار خود از چه علم و دانشی بهره می گیرند؟ باستان شناسی   

12—باستان شناسان چگونه آثار باستانی را پیدا می کنند؟

بعضی از آثار تاریخی مربوط به زمان های بسیار دور، در دل خاک قرار دارند. به همین علت باستا نشناسان ابتدا با مشاهدهٔ ویرانه ها و خرابه ها یا مطالعهٔمنابع تاریخی حدس میزنند که در یک منطقه، آثار باستانی وجود دارد. سپسبه جست وجو و حفاری در آن منطقه می پردازند.

13—باستان شناسان در کار خود از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟

باستا نشناسان در هر مرحله از ابزار خاصی استفاده میکنند؛ از ابزار هایساده مانند بیل و کلنگ تا میکروسکوپ و دوربین های مخصوص که با آنها لایه های درون خاک را مشاهده میکنند.

14—مورخان کار خود را چگونه آغاز می کنند؟ مورّخان معمولاً کار خودشان را با پرسش هایی دربارهٔ گذشته آغاز می کنند.

آنها پرسشهایی را طرح و سپس درباره آنها تحقیق میکنند تا پاسخ آنها را پیداکنند.

15—برخی از پرسشهایی را که مورخان با آن کار خود را شروع می کنند را ذکر کنید. چه چیزی اتفاق افتاده است؟  چه کسی یا چه کسانی در این واقعه شرکتداشته اند؟

 در چه زمانی اتفاق افتاده است؟  علت یا علت های این رویداد چه بودهاست؟

 در کجا این اتفاق رخ داده است؟  چگونه م یتوان از این موضوع برای حال وآینده استفاده کرد

16—موزه چه مکانی است؟

مکانی است برای حفظ ونگهداری آثار تاریخی وبا ارزش و میراث فرهنگی ، نمایش آنها برای مردم و مطالعه و تحقیق افراد در رشته های تاریخ ، هنر ،معماری  و باستانشناسی

17—سازمان میراث فرهنگی چه سازمانی است؟

در کشور ما، یکی از مهم ترین سازمان هایی که مسئولیت حفاظت ونگهداری از میراث فرهنگی را به عهده دارد، سازمان میراث فرهنگی   است.موزه ها نیز یکی از بخشهای سازمان میراث فرهنگی هستند.

سوالات درس 18                                      

1-      در موزه ایران باستان چه چیزهایی نگهداری می شود و چرا به آن ایران باستان می گویند؟ در این موزه مجسمه ها، ظروف و ابزار و وسایلی از گذشته های بسیار دورایران نگهداری می شود. در این موزه، شما آثار تاریخی به جای مانده از دورهٔقبل از اسلام را مشاهده می کنید. به همین جهت به این موزه، موزهٔ ایرانباستان می گویند

2- مورخان زمان گذشته را بر چه اساسی تقسیم می کنند؟ بر اساس حوادث و تغییرات مهم

3- تاریخ ایران به چند دوره زمانی تقسیم میشود ؟ چرا1 تاریخ قبل از اسلام ( دورهٔ ایران باستان )

 2 تاریخ دورهٔ اسلامی که با سقوط حکومت ساسانیان و ورود اسلام به ایرانآغاز شد و تاکنون ادامه دارد.

(چون ورود اسلام به ایران، مهمترین رویداد تاریخی کشور ما است، به همینجهت تاریخ ایران به دو دورهٔ زمانی تقسیم شده است )

4- با توجه به مطالعه باستانشناسان از آثار باقی مانده از گذشته ، زندگی بشر چه مراحلی را طی کرده است؟

هزاران سال پیش، انسان ها از وسایل بسیار ساده و ابتدایی استفاده میکردند، آنها از طریق گرد آوری خوراک و شکار حیوانات زندگی می کردند، درجست وجوی شکار و خوراک از جایی به جای دیگر می رفتند و برای محافظتاز خود درون غار ها به سر می بردند.سپس انسا نها کشاورزی را یاد گرفتند وحیوانات را اهلی کردند. آنها در کناررودخانه ها برای خود خانه های دائمیساختند. کشاورزی موجب شد که انسان ها یکجانشین شدند. بدین ترتیباولین روستا ها در کنار رو دهای پرآب و چشمه ها پدید آمدند.

کم کم، داد و ستد و تجارت ابزار و وسایل رونق گرفت.انسا نها برای رسیدگیبه کار ها و نوشتن و محاسبه داد و ستدهایشان خط را اختراع کردند.باگذشت زمان، جمعیت برخی سکونتگاه ها رو به افزایش گذاشت و شهر هایبزرگی پدید آمدند که به وسیلهٔ حکومتی اداره می شدند. آنها قوانین ومقرراتی برای خود وضع کردند.مردم این شهرها در هنر و معماری و ساختنبنا ها، پیشرفت زیادی کردند. بدین ترتیب نخستین تمدن  های بشری بهوجود آمدند.

5- انسانهای غار نشین از چه ابزاری استفاده می کردند و چرا بر روی دیوار غارها نقاشی می کردند؟

ابزار های انسان های غار نشین در این دوره از سنگ بود و آنها به یادبودشکار هایشان نقش هایی بر روی دیوار

 غا رها یا کوه های اطراف خود کنده بودند که امروزه هنوز آثار برخی از اینسنگ نگاره ها باقی مانده است.

6-در کدام مناطق ایران ظروف سفالی وگلی (ظروفی از زندگیمردم)مربوط  به دوران گذشته پیدا شده است؟ تپۀ سییلک )درکاشان(  و تپۀ حس نلو،  )در آذربایجان غربی (

7- تمدن چه ویژگیهایی دارد؟– داشتن معماری، شهرسازی و هنر ی های تجسمی- داشتن خط - داشتن عقاید مذهبی- مهارت در کا رهای مختلف

- داشتن قوانین و مقررات- داشتن حکومت

8- برخی از تمدن های را که در گذشته های دور در ایران پدید آمدند و سپس از بین رفتند را نام ببرید.

تمدن شهر سوخته  -  تمدن ایلام  - تمدن جیرفت

9- شهر سوخته در کدام منطقه ایران واقع شده است و مربوط به چه دوره ی تاریخی است و چرا به این نام معروف شده است؟

در نزدیکی شهر زابل در استان سیستان وبلوچستان، مربوط  به حدود پنجهزار سال پیش

این تمدن بعدها به طرز نامعلوم و عجیبی از بین رفته است و به همین علتآنها این منطقه راشهر سوخته  به معنی نابو د شده، نام گذاشتند.

10- آثار باقی مانده از تمدن ایلام چگونه کشف شد؟

حدود هفتاد سال پیش، چند مهندس که با هواپیما به خوزستان می رفتند،متوجه تپه ای شدند و احتمال دادند که زیر آن آثار تاریخی وجود داشته باشد.آنها باستا نشناسان را از وجود این تپ ه با خبر کردند. باستا نشناسان پس ازمدت ها تلاش با زحمت و مواظبت زیاد خاک ها را کنار زدند و به تدریج خرابههای چُغازنبیل  مهمترین اثر به جای مانده از تمدن ایلام را کشف کردند.

11-  معبد  چغا زنبیل ، مهمترین اثر باقی مانده از تمدن ایلام در کجا واقع شده و ویژگی آن چیست؟

در نزدیکی شوش است. این معبد با میلیو نها خشت و هزاران آجر ساختهشده و بر روی برخی آجرها با خط ایلامی، مطالبی نوشته شده است.

12- تمدن ایلام مربوط به چه زمانی است و ایلامی ها چه ویژگی هایی داشتند؟

حدود 3 هزار سال -  آنها بر روی لو حهای گلی، قانون هایی را که پادشاهانایلامی وضع کرده بودند، می نوشتند که بعضی از این لوح ها تا به امروز باقیمانده است. ایلامیها مانند سایر تمدن های باستانی، خدایان متعددی مثلخدای خورشید و خدای آب و... را پرستش می کردند و مجسمه هایی از اینخدایان ساخته و در معابد خود قرار می دادند و آنها را می پرستیدند. ایلامیها با هنر سفالسازی آشنا بودند و ظروف سفالی و مجسمه ها و ابزا رهایمختلف آنها در این منطقه یافت شده است.

13- تمدن جیرفت در کدام منطقه ایران واقع شده و چه آثاری در این منطقه پیدا شده است ؟ و ویژگی کتیبه های این منطقه چیست؟

نزدیکی جیرفت کرمان در کنار هلیل رود  -  وسایل و ظروف سنگی و مفرغیبا نقش جانوران، زیگورات و کتیبه های آجری

 باستان شناسان هنوز موفق به خواندن کتیبه ها نشده اند و احتمال میدهند این قدیمی ترین خط دنیا باشد که تمدن جیرفت آن را اختراع کردهاست.

14- همزمان با تمدن ایلام در ایران کدام تمدن ها در مناطق بین النهرین ، کنار رود نیل و اطراف دریای مدیترانه شکل گرفتند نام ببرید.

آشور  - سومر – بابِل – لیدی- مصر

15- همزمان با پیامبران الهی مردم از نظر پیشرفت و روابط اجتماعی چه وضعیتی داشتند و حاکمان چگونه بودند؟

در آن زمان اگر چه مردم این نواحی در ساختن ابزار و وسایل زندگی پیشرفتکرده بودند و تمدن های بزرگی درکنار رودها پدید آمده بود، اما در زندگی و روابط اجتماعی آنها شرایط بدی حاکم بود. فرمانروایان در کاخ های باشکوه به خوشگذرانی مشغول بودند و به مردمظلم بسیار می کردند.انسان ها به جای پرستش خداوند یکتا، خورشید و ماهیا بت ها را عبادت می کردند و گمراه بودند. اخلاق و رفتار و قانون و مقرراتیکه مردم از آن پیروی می کردند آکنده از جهل و گمراهی، خرافات و ظلم وستم بود.

16- کدام پیامبران در بین النهرین زندگی می کردند؟ حضرت نوح )ع( و حضرت ابراهیم )ع(

17- کدام پیامبران در مصر زندگی میکردند؟ حضرت یوسف )ع( و حضرت موسی )ع(

18- کدام پیامبر در فلسطین متولد شد؟ حضرت عیسی )ع( در زمان حکمرانی امپراتوری روم در فلسطین متولدشدند.

 
درس  19                                                   

1-      آریایی ها که بودند ؟

برخی مورخان معتقدند که حدود چهار هزار سال پیش، مردمانی کوچ نشینکه خود را  آریایی  می نامیدند از مناطق

شمال دریای خزر به تدریج به سرزمین ایران مهاجرت کردند.

2-سه قوم بزرگ آریایی چه نام داشتند و هرکدام در کدام بخش ایران ساکن شدند؟

مادها در غرب وشمال غرب – پارس ها در جنوب – پارت ها در شمال شرق

3-قبایل ماد  در کجا زندگی می کردند و علت ضعف آنها قبل از تشکیل حکومت چه بود؟ قبایل ماد در شمال غرب ایران به صورت پراکنده زندگی می کردند و همین امرموجب شده بود که آنها ضعیف باشند و هر چند وقت یک بار همسایه هایقدرتمندشان مانند آشور یها به آنها حمله کنند و اموالشان را به غارت ببرند.

4- قبایل ماد چه کسی را حاکم خود انتخاب کردند ؟ چرا؟ در یکی از قبایل ماد، فردی به نام دیااکو زندگی میکرد که به دلیل خوشرفتاری و عدالت خواهی بین همهٔ قبیله ها محبوبیت داشت. سرانجام سرانقبایل تصمیم گرفتند او را به عنوان فرمانروا انتخاب کنند.

5-اولین حکومت قدرتمند ایران به دست چه کسی تشکیل شد وپایتختش کجا بود؟ دیااکو بر فراز تپه ای در شهر هگمتانه )همدان امروزی( قلعه ای ساخت و آنجارا به پایتختی خود انتخاب کرد. ماد ها به تدریج قدرتمند شدند و بر دشمنانخود غلبه کردند

6- هخامنش که بود؟ رئیس یکی از قبایل مهم پارس، فردی به نام هخامنش بود

7- بنیان گذار سلسله هخامنشیان که بود و کدام حکومت را سرنگون کرد؟ کوروش( از نوادگان هخامنش) کوروش توانست آخرین پادشاه ما دها را در جنگی شکست بدهد و حکومتما دها را سرنگون کند.

8- قلمرو ایران در زمان کوروش تا کجا و با حمله به چه مناطقی گسترش پیدا کرد؟ کوروش در دوران حکومت خود، پیروزی های زیادی به دست آورد. او به باِبل)عراق امروزی( و لیدی )ترکیه امروزی( حمله کرد و قلمرو ایران را از خلیج فارس تا دریای مدیترانه گسترش داد.

9- به نظر کوروش با مردم مناطق فتح شده چگونه باید رفتار کرد؟ کوروش معتقد بود باید با مردم سرزمین هایی که فتح می شدند با خردمندیو عدالت رفتار کرد. مورخان این موضوع را از روی منشوری که از وی به جامانده است دریافته اند.

10- زمانی که داریوش هخامنشی به قدرت رسید اوضاع در قلمرو هخامنشیان چگونه بود؟

او زمانی به سلطنت رسید که در بیشتر قلمرو هخامنشیان، شورش ها ونابسامانی هایی شکل گرفته بود. داریوش با عزم و اراده با شورشیان جنگیدو آنها را شکست داد و موفق شد دوباره حکومت هخامنشیان را قدرتمندسازد.

11- داریوش پس از پیروزی بر دشمنان خود ، چه دستوری داد؟ داریوش دستور داد تا نقش برجسته ای به یاد پیروزی او در جنگ با دشمنانبر روی کوه بیستون حجّاری کنند.

12-چرا حکومت هخامنشی نخستین امپراتوری جهانی است؟ چون  در زمان کوروش و داریوش، قلمرو جغرافیایی هخامنشیان، بیشتر کشورهای مهم آن روز را در بر می گرفته است

13- بهانه حمله اسکندر مقدونی به ایران چه بود ؟

در زمان هخامنشیان، جنگ های متعددی بین ایران و یونان رخ داد در یکی ازاین جنگ ها سپاهیان هخامنشی آتن را فتح کردند، اما یونانیان آن شهر را بازپس گرفتند. هنگامی که فرماندهی به نام اسکندر مقدونی در یونان به قدرترسید، حکومت هخامنشی ضعیف و ناتوان شده بود. اسکندر از این موقعیتاستفاده کرد و یونانیان را به انتقام جویی از ایرانیان فرا خواند سپاهیان تحتفرمان او در چند جنگ، سپاه هخامنشی را شکست دادند و ایران را فتحکردند. درنتیجهٔ حملهٔ اسکندر، بسیاری از شهرهای ایران از جمله تختجمشید به آتش کشیده شد.

14- اسکندر مقدونی کدام مناطق را تصرف کرد؟ اسکندر علاوه بر ایران، مصر و قسمت هایی از هندوستان را تصرف کرد

15- اسکندر مقدونی چگونه مُرد؟. او سرانجام در جوانی و در اوج کشورگشایی بر اثربیماری در گذشت.

16-پس از مرگ اسکندر ایران به دست کدام سردار وی افتاد ؟ او چه سلسله ای را تأسیس کرد؟

ایران به دست سلوکوس یکی از سرداران او افتاد .  وی سلسلهٔ سلوکیان راتأسیس کرد.

17-برخورد ایرانیان با سلوکیان چگونه بود؟ ایرانیان سلوکیان را بیگانه می شمردند و به شکل های مختلف با آنانمخالفت و مبارزه می کردند.

18- اشک یا ارشک چه اقدامی انجام داد؟ رئیس یکی از قبایل پار ت ملقب به اشک  یا  ارشک  با هدف مقابله باسلوکیان، پارتیان و دیگر اقوام ایرانی را متحد کرد. او با استفاده از اختلافاتسلوکیان توانست قسمت هایی از ایران را آزاد کند. مورخان وی را مؤسسسلسله اشکانی  می دانند.

19- حکومت اشکانیان از چه زمانی قدرتمند شد ؟ تأثیرات این قدرت چه بود؟ در زمان فرمانروایی مهرداد دوم، حکومت اشکانی به امپراتوری قدرتمند تبدیلشد. اشکانیان پس آن به مدت چندین قرن با تمام توان در برابرهجوم سپاهنیرومند روم ایستادند و اجازه ندادند بار دیگر بیگانگان بر میهن ما مسلطشوند.

20- آخرین حکومت ایران قبل از اسلام چه نام داشت؟ ساسانیان

21- مؤسس سلسله ساسانیان که بود؟ اردشیر بابکان از خاندان ساسان مؤسس این سلسله است که بر علیهاشکانیان قیام کرد

22- در زمان کدام پادشاه ساسانی امپراتور روم  )والریانوس(شکست خورد؟ یکی از مهم ترین پادشاهان ساسانی، شاپور اول است. در زمان او وسعتقلمرو ایران بسیار زیاد شد و او

توانست امپراتور روم )والریانوس( را شکست دهد.

23-دوره جدید تاریخ ایران با ورود اسلام به ایران از چه زمانی آغاز شد؟

با حملهٔ اعراب مسلمان و شکست های متعدد سپاهیان ساسانی، سرانجامبا قتل یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی، این سلسله درسال 651میلادی به پایان رسید. با ورود اسلام به ایران دورهٔ جدیدی از تاریخ ایران پایهگذاری گردید.

24- مبدأ تاریخ هجری چیست؟ مبدأ تاریخ ما مسلمانان هجرت پیامبر اکرم )صل الله علیه و آله( از مکه بهمدینه است و به آن تاریخ

هجری گفته می شود

25- برای تعیین زمان رویدادهای قبل از اسلام از چه تقویمی استفاده می شود؟

. مورخان از تقویم میلادی استفاده می کنند. مبدأ تقویم میلادی تولد حضرتمسیح )ع( است و نشانهٔ اختصاری آن حرف ( م )  است

26- برای تعیین زمان رویدادهای قبل از میلاد حضرت مسیح (ع)از چه تقویمی استفاده می شود؟

تقویم میلادی به صورت معکوس و با علامت اختصاری ( ق.م ) به کار می رود.برای مثال 800 ق.م، بیانگر هشتصد سال پیش از میلاد مسیح است.

درس 20                                                   

1-      در ایران باستان شیوه حکومت چگونه بود؟ در ایران باستان شیوه. حکومت پادشاهی بود. شاهان در ابتدای سلطنت در حضور بزرگان کشور، تاج گذاری می کردند و در کاخ بر تخت می نشستند . شاه قدرت مطلق داشت و همه باید از او فرمان می بردند. حکومت موروثی بود یعنی از پدر به پسر به ارث می رسید.

البته گاهی بر سر جانشینی شاه و به دست آوردن قدرت، آن چنان اختلافات شدیدی پیش می آمد که حتی منجر به کشتن افراد و جنگ و خون ریزی می شد.

2-از نظر پادشاهان ایران باستان مقام شاهی چه مقامی بود؟ شاهان ایران باستان خود را برگزیدهٔ آسمان و نمایندهٔ اهورامزدا  می دانستندو معتقد بودند که به حکم او فرمان می رانند. در اغلب کتیبه های به جای مانده، جمله هایی که این موضوع رانشان بدهد، وجود دارد.

 البته این عقیده هم وجود داشت که اگر شاه از مسیر قانون و عدالت منحرفشود حمایت اهورایی از او گرفته می شود و بزرگان و موبدان   می توانستندشاه را عزل یا برکنار کنند.

3-پادشاهان به چه اموری فرمانروایی  ومطلق داشتند؟ شاهان بر امور اداری، نظامی و مذهبی فرمانروایی مطلق داشتند

4- فرمان های پادشاه چه حکمی داشت ؟ و فرمان های مهم چه نشانی داشت؟ این فرمان ها، قانون هایی بودند که باید در سراسر کشور اجرا می شدند وهیچ کس نباید از آنها سرپیچی می کرد. روی فرمان ها  و نامه های مهم،مُهرهای مخصوص شاه زده می شد.

5- چرا در دوره اشکانیان، قدرت و نفوذ پادشاهان مانند سایر شاهانایران باستان نبود؟ چون در این دوره، خاندان های محلی از نفوذ و قدرت زیادی برخوردار بودند وشاهان مجبور بودند در اداره کشور با آنها مشورت کنند.

6- در دوره اشکانیان چند مجلس برای تصمیم گیری به وجود آمدهبود؟ مجلس شاهی، مجلس بزرگان  و مجلس مهستان.

7- علت وجود شغل ها و مقام های مختلف برای اداره کشور در دولت های ایران باستان چه بود؟ قلمرو وسیع

8-زندگی شاهان چگونه بود و هزینه زندگی آنان چگونه تأمین می شد؟ زندگی شاهان هزینهٔ زیادی داشت. گاهی آنها صدها خدمه را به کار میگرفتند. اینکه درآمد های کشور چگونه خرج بشود بستگی به نظر شاهانداشت. مخارج سنگین دربار، از گرفتن مالیات از مردم تأمین می شد. اغلبشاهان به ثروت اندوزی می پرداختند و نه تنها به فکر آسایش مردم نبودندبلکه به آنها ظلم می کردند.البته گاهی نیز به ندرت شاهانی پیدا می شدندکه سعی می کردند با عدالت رفتار کنند

9-  مقا مهای مهم حکومتی بعد از مقام شاه را نام ببرید  و وظایفآنها را ذکر کنید. وزیر بزرگ مهمترین مقام بعد از شاه و مسئول کار های اداری مملکت بود

رئیس دربار یا تشریفات مسئول رسیدگی به کار های کاخ شاهی )مراسم وجشن های مختلف، انبار و ذخیره کردن محصولات غذایی در کاخ، توزیع جیرهی 

کارکنان، نظارت بر کار هنرمندان، صنعتگران داخل کاخ و (بود منشیان و دبیران کا رهای اداری و مالی و نوشتن نام هها بر عهدهٔ آنها بود وگاه به چند زبان آشنایی داشتند

مأموران مخفی شاه اولین بار در زمان داریوش افرادی به عنوان مأمور مخفیانتخاب شدند که به آنها چشم و گوش های شاه می گفتند

مأموران مخفی شاهان از قسمتهای مختلف کشور گزارش تهیه میکردند و بهشاه می دادند

10- تقسیمات کشوری برای اولین بار توسط چه کسانی اتفاق افتاد و این تقسیمات چگونه بود؟

ایرانیان، برای اولین بار تقسیم سرزمین به بخشهای مختلف را ابداع کردند.برای مثال، داریوش کشور را برای اداره بهتر به 23 قسمت، تقسیم کرده بودکه به هر قسمت یک ایالت می گفتند. برای هر ایالت یک شهربان انتخاب می کردند که معمولاً از مقا مهای حکومتی یا اعضای خانواده شاه بود. هر بخش،از مرکز فرماندهی یا پایتخت، دستور می گرفت و موظف بود همهٔ کا رها را طبق نظر شاه انجام دهد.

11- پایتخت حکومت های ایران باستان را ذکر کنید.

ما دها همدان )هگمتانه(

هخامنشیان  شوش )پایتخت زمستانی( -  همدان )پایتخت تابستانی( - تخت جمشید - بابل

اشکانیان صد دروازه ) دامغان ( و تیسفون

ساسانیان تیسفون

12- شهری را که پادشاهان به عنوان پایتخت انتخاب می کردند معمولا چه ویژگیهایی داشت؟ پایتختها معمولاً شهرهای بزرگ و پرجمعیت بودند و شاهان در آنها کا خهایبزرگ و بناهای عظیم می ساختند.

13- علت هجوم و حمله پی در پی دشمنان به ایران چه بود؟ سرزمین ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی، همواره از شرق و غرب درمعرض هجوم دشمنان بود.

14- چرا حکومت های ایران باستان ، سپاه ونیروی نظامی بزرگ بوجود آوردند؟ در غرب، دولتهای یونان و روم به قلمرو ایران دست اندازی می کردند. بههمین دلیل حکومت های ایران باستان سپاه و نیروی نظامی بزرگی به وجودآورده بودند تا از مر زهای ایران دفاع کنند.

15-مردم ایران باستان فرزندانشان را از چه سنی آماده جنگ و شکار می کردند؟ مردم ایران باستان وقتی پسرانشان به نوجوانی می رسیدند زره بر آنها می پوشاندند و کمربند چرمی به کمرشان می بستند تا در جنگ و شکار شرکت کنند.

16- پادشاهان از چه زمانی موزش نظامی می دیدند؟

شاهان نیز از دورهٔ نوجوانی، آموزش های نظامی می دیدند و در بیشتر جنگها، خودشان فرماندهی جنگ را بر عهده می گرفتند.

17- چرا در تاریخ جهان ، اشکانیان به جنگاوران مشهور بودند؟ اشکانیان )پارتیان (  در تاریخ جهان به جنگاوران مشهور بودند و مهارت زیادیدر سوار کاری و تیراندازی داشتند. سپاه از نیروی پیاده نظام و سواره نظامتشکیل می شد.

18-ابتکار بزرگ داریوش هخامنشی در زمینه تشکیل سپاه وفنون نظامی چه بود؟ و ویژگی آن را ذکر کنید.

علاوه بر سپاه معمولی، یک سپاه جاویدان  هم تشکیل داده بود. تعداد افرادسپاه جاویدان د ه هزار نفر بود که به گرو ههای ده نفره تقسیم می شد. بهاین سپاه، جاویدان یا همیشگی می گفتند چون هرگاه یکی از افراد از بینمی رفت یک فرد جنگاور دیگر که ذخیره بود جای او را می گرفت و تعداد کمنمی شد. در آن دوره، خدمت در سپاه جاویدان، بزر گترین آرزوی جوانانپارسی بود.

19- از ابتکارات ایرانیان در زمان جنگ استفاده از چه وسایل و ابزاری بود؟ یکی دیگر از ابتکارات ایرانی ها، اختراع ارابهٔ   دا سدار   بود. این ارابه در هرسمت خود به شمشیرهای تیز و در مرکز به کار دهای داس مانند مجهز بود وهنگام حرکت از دو طرف هر چیزی را بر سر راه اسب ها تکه تکه

می کرد. همچنین به دستور کوروش گردونه ها یا بر جهای بلند و چوبی وچرخدار ساخته بودند این برج ها متحرک بودند و درداخل آنها کمانداران قرارمی گرفتند و از بالای بر جها در موقع لزوم به دشمن تیراندازی می کردند. اینبرج ها با تعداد زیادی اسب کشیده می شدند

20- نیروی دریایی ایرانیان باستان در کدام آبها در رفت و آمد بود؟ ایرانیان باستان نیروی دریایی داشتند و کشتی های آنها از خلیج پارس تادریای مدیترانه در رفت و آمد بودند.

درس 21                                                   

1- در ایران باستان خانواده چه جایگاهی داشت ؟ و پدر چه نقشی در خانواده داشت؟

خانواده، هستهٔ اولیه جامعه را تشکیل می داد. ازدواج در نزد ایرانیان یک تکلیف دینی و پیمانمقدس بود. به همین دلیل اگر کسی عمداً از ازدواج  سرباز می زد، گناهکار شمرده می شد.همچنین مردان زمانی می توانستند مقام و منصبی  بگیرند که همسر داشته باشند

درخانوادهٔ ایران باستان، پدر به عنوان سرپرست خانواده نقش مهمی داشت و اجرای مراسم مذهبیو حفظ امنیت خانواده برعهدهٔ او بود.

2-در ایران باستان افراد معمولا با چه کسانی ازدواج می کردند؟

ازدواج معمولاً خویشاوندی و درون گروهی بود؛ یعنی اغلب سعی می کردند با افرادی از دودمانخود ازدواج کنند تا با آنها هم خون باشند و خصوصیات آن دودمان را حفظ کنند.

3-آیا برای ایرانیان باستان جنسیت فرزند اهمیت داشت؟

ایرانیان باستان برای اولاد پسر ارزش خاصی قائل بودند و این موضوع به خصوص برای شاهانو درباریان که سلطنت موروثی داشتند، اهمیت زیادی داشت

4-آیا در ایران باستان چند همسری وجود داشت؟

در آن دوره چند همسری نیز وجود داشت و افراد توانگر و ثروتمند چند زن داشتند.

5- در ایران باستان خانواده ها مواد مورد نیاز خود را چگونه تأمین می کردند؟ بیشتر مواد مورد نیاز خود چون خوراک و پوشاک و ابزار را خودشان در خانه تولید و نیازهایخود را تأمین می کردند. زنان در کنار مردان به نخ ریسی، پارچه بافی، قالی بافی و مشارکت در کشاورزی می پرداختند.

6- در ایران باستان خانواده ها معمولا چه چیزهایی را به فرزندان خود آموزش می دادند؟

خانواده ها همچنین مرکز تربیت و آموزش بودند و اصول و ارزش های اخلاقی چون راستگویی،امانت داری، میهن دوستی و وفای به عهد و پیمان را به اعضای خانوادهٔ خود می آموختند. پدران،شغل خود را به پسران یاد می دادند همچنان که مادران به عنوان کدبانوی خانواده، رسوم خانهداری را به دختران آموزش می دادند.

7- در دوره ایران باستان بیشتر مردم ایران در روستاها زندگی می کردند یا در شهرها؟ و چه شغلی داشتند؟

در دورهٔ ایران باستان، اغلب مردم در روستاها زندگی می کردند و کشاورزان بیشترین جمعیت آنزمان را تشکیل می دادند.

8-تا قبل از سلسله ساسانیان شهرها محل زندگی چه کسانی بود؟ بیشتر محل زندگی شاهان و مأموران حکومت بود.

9- از چه دوره ای تعداد شهرها زیاد شدند و جمعیت شهرنشین افزایش یافت ؟ از دوره ساسانیان

10-در دوره ساسانیان چه کسانی علاوه بر شاه در شهها زندگی می کردند؟

در این شهرها علاوه بر مأموران حکومتی، صنعتگران، بازرگانان و پیشه وران نیز زندگی میکردند.

11-از چه زمانی شغل های مختلف بوجود آمد؟

پس از یکجانشینی تقسیم کار اجتماعی پدید آمد و افراد درگروه های مختلف شغلی دسته بندی شدهبودند.

12-در کتاب اوستا مردم به چند دسته تقسیم شده اند؟

در کتاب اوستا، مردم به دستهٔ پیشوایان دینی، نظامیان، کشاورزان و دامداران تقسیم شده اند و هردسته وظیفهٔ خاصی دارد.

13-اختلافات طبقاتی چگونه در جامعه بوجود آمد ؟ و در چه دوره ای به اوج رسید؟

با تشکیل امپراتوری های بزرگ و تمرکز قدرت و ثروت در دست شاهان و شاهزادگان و سایرمقام های حکومتی به تدریج اختلاف طبقاتی درجامعه به وجود آمد و طبقات اجتماعی امتیازات وحقوق متفاوتی به دست آوردند. اختلافات طبقاتی در دوره ساسانیان به اوج رسید

 14-در دوره ساسانیان مردم به چند طبقه تقسیم شده بودند؟

اشراف و بزرگان.........شاه و شاهزادگان،       روحانیون زرتشتی )موبدان(،       فرماندهان نظامی       و     دبیران

عامه مردم ............. پیشه وران، بازرگانان و کشاورزان.

15- در دوره ساسانیان اشراف و بزرگان از چه حقوق و امتیازاتی برخوردار بودند؟

اشراف و بزرگان ازحقوق و امتیازات زیادی برخوردار بودند. آنها زمین ها و ثروت های فراوانداشتند اما از پرداختن مالیات سرانه معاف بودند. از حق تحصیل و آموزش برخوردار بودند و خودرا صاحب جان و مال مردم می دانستند.

16-کشاورزان در دوره ساسانی چه وضعیتی داشتند؟

کشاورزان با آنکه اکثریت جامعه را تشکیل می دادند و فعالیت اقتصادی مهم بر دوش آنها بود، ازبسیاری از حقوق اجتماعی

محروم بودند. آنها و فرزندانشان حق تحصیل نداشتند. بار سنگین مالیات بردوش آنها بود و درجنگها، سپاه پیاده نظام را تشکیل

می دادند. اگر کسی از جنگ فرار می کرد به شدت مجازات می شد.

17- در دوره ساسانی موبدان زرتشتی چه موقعیتی داشتند؟ در این دوره، موبدان زرتشتی که خود جزء طبقه بزرگان بودند از این اختلاف طبقاتی حمایت میکردند و در دستگاه حکومتی

نفوذ زیادی داشتند

18- جامعه طبقاتی چه ویژگیهایی داشت؟. در جامعه طبقاتی، رفتن از طبقه ای به طبقهٔ دیگر بسیار سخت و تقریباً ناممکن بود.یعنی فرزندکشاورز می بایستی تا ابد   کشاورز بماند.همچنان که اشراف زادگان همیشه درگروه اشراف میماندند. افراد از طبقه محروم نمی توانستند با بزرگان ازدواج کنند.

لباس و مسکن طبقات نیز متفاوت بود. در شهرها پیشه وران و کشاورزان نمی توانستند در محلهٔخاص بزرگان سکونت کنند و به ناچار

در حومهٔ  شهرها ساکن می شدند. در دورهٔ ساسانی طبقات مختلف حتی آتشکده  های جداگانه ایداشتند. این وضع طبقاتی بر روابط،

آداب و معاشرت مردم نیز تأثیر گذاشته بود.

19-به گفته هرودوت ، ایرانیان دوره باستان چه ویژگیهایی داشتند؟

هِرودوت   نوشته است: ایرانی ها وقتی در کوچه به هم می رسیدند روبوسی می کردند و اگر بایکدیگر تفاوت طبقاتی داشتند افراد عامی می بایستی در برابر اشراف و بزرگان زانو می زدند.

20-زندگی پادشاهان و شاهزادگان در دوره ایران باستان چگونه بود ؟ مثال بزنید.(مشابه سوال 8 درس بیست)

در دورهٔ ایران باستان، شاهان و شاهزادگان زندگی بسیار پرتجملی داشتند و در کاخ ها بهخوشگذرانی می پرداختند. برای مثال

خسرو پرویز تاجی داشت که مقدار زیادی طلای خالص در آن به کار برده شده بود و مروارید هایآن به اندازه تخم گنجشک بودند. در

آن دوره، تاج سنگین را از سقف آویزان می کردند و شاه زیر آن می نشست. خسرو پرویزشطرنجی داشت که مهره های آن از یاقوت و زمرد بودند و بر تختی می نشست که از عاج فیلدرست شده بود و نرده های آن از طلا و نقره بود.

21-مورخان از کدام اثر ادبی برای پی بردن به اوضاع و احوال مردم دوره ایران باستان استفاده کرده اند؟ شاهنامه فردوسی

درس   22                                                 

1-به گفته پژوهشگران در کدام سرزمین برای اولین بار کشاورزی و دامپروری آغاز شده است؟ فَلات  ایران   از نخستین سرزمین هایی بوده که کشاورزی و پرورش دام در آن آغاز شده و حتیدانش و مهارت کشت و زرع از ایران به سرزمینهای دیگر برده شده است.

2-در ایران باستان کشاورزی چه جایگاهی داشت؟

کشاورزی مهمترین پیشه و وسیلهٔ معیشت در ایران باستان بود. در اوستا و کتیبه های آن دوره،عبارت هایی دربارهٔ اهمیت و ارزش

کار کشاورزان دیده می شود. فعّالیّت های کشاورزی از طرف حکومت نیز تشویق می شد. دردورهٔ هخامنشیان، یونانی ها به تلاش های شاهان پارس، برای تشویق کشاورزی حسرت میخوردند.

3-در ایران باستان چه محصولاتی بیشتر کشت می شد؟ و کشاورزان در کنار کشاورزی کار دیگری انجام می دادند؟

گندم و جو مهم ترین محصول زراعی ایرانیان باستان بود. کشت پنبه در نواحی مستعد رواج داشتو به همین جهت کارگاه های

پنبه ریسی توسعه یافت و پارچه های پنبه ای یکی از صادرات مهم بعضی از ایالات بود.کشاورزانایرانی علاوه بر کار کشاورزی به پرورش دام نیز می پرداختند.

4-ایرانیان باستان در کدام صنعت ها فعالیت داشتند؟. تهیهٔ پارچه های لطیف از پنبه، ابریشم و پشم و تهیه شا لهای پشمی و حریر در کارگاه های مرو،ری، اهواز و شوشتر رواج داشت. ایرانیان در پیشهٔ نجاری، آهنگری و شیشه گری نیز پیشرفتکرده بودند. در دورهٔ ساسانی، ارابه های ساخت ایران به ظرافت و زیبایی، مشهور بوده است.ساختن اسباب و اثاثیهٔ منزل، شمشیر، ابزارهای کشاورزی و ابزار های جنگی مانند بازوبند و زرهو نظایر آنها نیز از مشاغل آن دوره بود.

5-   بافرمان چه کسی جادۀ شاهی ساخته شد؟   داریوش اول هخامنشی. 

6- چه عواملی سبب رونق تجارت در دوره ایران باستان شد؟

در آن زمان امنیت در راه ها برقرار و کاروانسراهایی در فاصل ههای معین بنا گردیدند. در نتیجهٔاین اقدامات، تجارت بیش از پیش رونق گرفت.

7-جاده ابریشم کدام سرزمین ها را به هم وصل میکرد ؟ و چرا به آن جاده ابریشم می گفتند ؟

جاده ابریشم راهی بود که چین و هند را در شرق، به اروپا در غرب متصل می کرد و بخشی ازاین جاده هم از خاک ایران عبور می کرد.

در آن زمان ابریشم، ارزشمندترین و پرسودترین کالای تجاری بود که از چین به ایران و سرزمینهای دیگر صادر می شد

8-حکومت های ایران باستان به خصوص ساسانیان از موقعیت ویژه ارتباطی ایران بین شرق وغرب چه استفاده ای می کردند؟ حکومت ساسانی مانع از ارتباط مستقیم تجاری میان چین و روم )اروپا ( می شد و تمایل داشت کهابریشم چینی توسط بازرگانان ایرانی به روم صادر شود و یا اینکه ابریشم خام پس از آنکه درکارگا ههای ایران تبدیل به پارچه شد به روم فروخته شود.

9-صادرات ایران در دوره باستان چه بود ؟ سنگهای قیمتی، پارچه، قالی و محصولات کشاورزی

10- آیا در ایران باستان دریانوردی و تجارت دریایی وجود داشت؟ ایرانیان باستان به سبب تجربه و مهارت در دریانوردی به تجارت دریایی نیز روی آوردند. دردوران ساسانی، تجارت دریایی رونق

گرفت و بنادر خلیج فارس، لنگرگاه کشتی هایی بودند که به کشورهای دور و نزدیک ایران رفت وآمد می کردند.

11-چه زمانی برای اولین بار در ایران سکه ضرب شد؟ در زمان هخامنشیان برای اولین بار به فرمان داریوش کبیر، سکّه ای زرین به نام «دِریک » یا«زریک » ضرب شد

12-تا قبل از ضرب سکه افراد کالاهای خود را چگونه می فروختند و ضرب سکه چه تأثیری بر تجارت گذاشت؟

. تا قبل از رواج سکّه، معمولاً   ده نشینان، مازاد محصولات خود را به شهر می آوردند و بامحصولات دیگر که مورد نیازشان بود، مبادله می کردند. با ضرب سکّه، تجارت رونق بسیار پیداکرد؛ به طوری که بازرگانان با داشتن پول می توانستند کالاهایی خریداری کنند و آنها را به قیمتبیشتر بفروشند

13-چه کسانی اجازه ضرب  سکه های زرین (طلا) ،سکه های سیمین(نقره) و سکه های مسین (مسی) را داشتند؟. سکه های زرین فقط به فرمان و به نام پادشاهان ضرب می شد. حاکمان ایالت ها می توانستند بااجازهٔ پادشاه فقط سکه های سیمین )نقر های( یا مسین )مسی( ضرب کنند

14-منبع اصلی درآمد حکومت ها در ایران باستان چه بود؟ در ایران باستان، مالیات منبع اصلی درآمد حکومت ها بود که به صورت نقدی یا جنسی دریافت می شد.

15-میزان مالیتی که از مردم دریافت می شد چگونه بود؟

بیشترین حجم مالیات را کشاورزان پرداخت می کردند. دامداران به نسبت تعداد دام هایشان و پیشهوران و بازرگانان نیز به میزان کالا و خدماتی که عرضه می کردند، مالیات می دادند. علاوه براینها، نوع دیگری از مالیات به نام مالیات سرانه وجود داشت که فقط از عامهٔ مردم وصول می شدو بزرگان و اشراف از پرداخت آن معاف بودند.

16-چه زمانی بزرگان وعامه مردم هدایای خود را به پادشاه می دادند؟ جشن ها و مراسم به تخت نشستن شاهان،

17-مالیات دریافتی از مردم چه زمانی افزایش و در چه مواقعی کاهش می یافت؟ مأموران مالیاتی معمولاً نسبت به مردم سخت گیری و ستم می کردند و بیش از آنچه مقرر شده بود،طلب می نمودند. گاهی به دلیل خالی بودن خزانه، میزان مالیات ها را افزایش می دادند. 

البته در مواقعی نیز به سببجلوگیری از شورش مردم و یا بروز خشکسالی، بخشش هایی صورت می گرفت.

18-درآمد های حکومت در چه مواردی هزینه می شد؟ بخش زیادی از درآمدهای حکومتی صرف جنگ با دشمنان می شد. قسمت دیگری از آن، بهمصارف شخصی شاه، شاهزادگان، درباریان و ساختن کاخ های مجلل می رسید. حکومتها همچنین بخشی از درآمد 

را در اموری مانندپرداخت حقوق به مأموران حکومتی و همچنین احداث، نگهداری و تعمیر آتشکده ها، کاروان سراها، قنات، سدها و... خرج می کردند .

درس 23                                                   

1-آیا در ایران باستان به تعلیمات مذهبی اهمیت می دادند؟

در ایران باستان، تعلیمات مذهبی نقش و تأثیر زیادی در زندگی فردی واجتماعی داشت

2- اقوام آریایی چه چیزهایی را مقدس می شمرند؟

برخی از عناصر خلقت مانند آب، آتش، خاک و باد را مقدس می شمردند وبرای آنها خدایانی قائل بودند.

3- زرتشت که بود  و مردم را به چه چیزی دعوت می کرد؟

زرتشت، پیامبر ایران باستان که قبل از سلسلهٔ مادها می زیست، در اندیشهٔاصلاح عقاید ایرانیان برآمد.

او مردم را به پرستش اهورامزدا، خدای بزرگ و یکتا دعوت کرد.

4- آیین زرتشت چگونه آیینی بود؟

در آیین زرتشت، اهورا مزدا، منشأ تمام خیر و خوبی ها بود و همواره بااهریمن که سرچشمهٔ شر و بدی ها

 به شمارمی رفت، در حال مبارزه بود. زرتشت به پیروان خود سفارش می کرد که به منظور یاری اهورامزدا، پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک راسرمشق زندگی خود قرار دهند

5- تعالیم زرتشت در کدام کتاب توسط پیروانش گردآوری شد؟    اوستا

6- آتش در میان ایرانیان باستان به ویژه ساسانیان چه جایگاهی داشت؟

ایرانیان باستان، آتش را مقدس می شمردند. در دورهٔ ساسانیان آتشکده های زیادی در گوشه و کنار ایران ساخته شدند که آثار بعضی از آنها تا بهامروز باقی مانده است.

7- در دوره ساسانیان دین رسمی کشور چه بود و علاوه بر آن پیروان کدام دین ها در ایران زندگی می کردند؟

در دورهٔ ساسانیان، اغلب مردم دین زرتشتی داشتند و حکومت از آن دینپشتیبانی می کرد و دین رسمی کشور اعلام شد. در این دوره، موبدانزرتشتی با رواج و گسترش دین های دیگر در ایران مخالفت و نسبت به پیروانسایر ادیان سخت گیری می کردند.  پیروان دینهای مسیحی، یهودی، بوداییو مانوی  نیز در ایران زندگی می کردند.

 8- غذای مردم ایران باستان چه بود؟

غذای اصلی مردم، غلات مخصوصاً گندم و جو بود که آنها را آرد می کردند و باآن، نان و انواع شیرینی ها را می پختند. علاوه بر نان، از انواع گوشت حیواناتاهلی، گوشت پرندگان شکاری، تخم پرندگان، شیر  بز و میوه ها و سبزیجاتو شربت ها برای تغذیه استفاده می شد.

9- ایرانیان باستان برای آرد کردن غلات از چه چیزی استفاده می کردند؟

آسیا بهای آبی را ابداع کرده بودند.

10- روغن زیتون و ادویه از چه مناطقی وارد ایران شد؟

روغن زیتون از یونان و ادویه از هندوستان

11- آداب غذا خوردن در ایران باستان چگونه بود؟

مردم ایران باستان، با آداب خاصی سر سفره می نشستند.آنها سخن گفتنبه هنگام غذا خوردن را گناه می دانستند. شستن دست ها قبل و بعد از غذاخوردن و خواندن دعای نان در ابتدا و پایان غذا از نکاتی بود که آنها بر سرسفره رعایت می کردند

12- ایرانیان باستان بیشتر از چه ظروفی  استفاده می کردند .؟

ظروف فلزی

13- ما چگونه از نوع پوشاک و ابزارها وتولیدات مردمان ایران باستان مطلع شده ایم؟

بیشتر آنچه که ما از پوشاک مردم آن دوره می دانیم مربوط به مجسمه ها  ونقاشی ها یا تصاویری به جا مانده از آن دوره است که بر روی سنگ ها، ظروف یا سکه ها نقش بسته اند. باستا ن شناسان نمونه هایی از وسایل وابزار تولید پوشاک مربوط به ایران باستان را نیز کشف کرده اند.

14- مردان وزنان ایران باستان نسبت به پوشش بدن چه اعتقادی داشتند؟

مردان و زنان ایرا ن باستان در مقایسه با مردم سایر تمدن های هم عصرخود، اعتقاد به پوشش کامل بدن داشتند و برهنگی و بی بند و باری را نشانهٔاهریمن می دانستند.

15- پوشش مردان وزنان دوره ایران باستان چگونه بود؟

ایرانیان، نخستین کسانی بودند که شلوار را طراحی کردند و پوشیدند. شلوارو بالاپوش های آستین دار و کلاه نمدی پوشاک اصلی مردان بود. زنان نیز ازشلوار، پیراهن های بلند و روسری استفاده  می کردند

16- لباس های ایرانی مورد توجه کدام کشور ها بود؟

مورد توجه بزرگان و درباریان روم و یونان بود و اغلب سعی می کردند از طرحلبا سهای ایرانی تقلید کنند.

17- ایرانیان از گذشته به کدام ورزش ها علاقه داشتند؟

به ورزش های رزمی و پهلوانی چون کشتی علاقمند بوده اند و پهلوان وپهلوانی در تاریخ کهن ما ریشه دارد.  سوارکاری و تیراندازی و شکار از ورزشهای مورد علاقه مردم آن دوره بوده و پرتاب سنگ یا فَلاخَن   و نیزه و زوبین  نیز رواج داشته است.

18- در شاهنامه فردوسی از دلاوری چه کسانی نام برده شده است؟

    رستم، سهراب، سیاوش، گُردآفرید (گُردآفرین) و … در ایران باستان سخنگفته است.

19- به گفته هرودوت ، ایرانیان در گذشته چه چیزهایی به فرزندان خود آموزش می دادند؟

هِرودوت نوشته است:   ایرانیان به فرزندان خود سه چیز را می آموختند1- سوارکاری2- تیروکمان 3- راستگویی.

20- کدام ورزش توسط ایرانیان باستان ابداع شده و امروزه هم از ورزش های جهانی محسوب می شود؟

  چوگا ن بازی   در شاهنامهٔ فردوسی به چوگان بازی اشاره شده است. درزمان هخامنشیان و ساسانیان این ورزش انجام می شده است. در اینورزش، اسب سواران از یک چوب دست به نام چوگان و یک گوی استفاده میکردند.

21- در عهد باستان  جشن چه معنا ومفهومی داشت؟

در عهد باستان مردم ایران در طی سال، ده ها جشن برپا می کردند و شادزیستن را یک موهبت الهی می دانستند. واژهٔ جشن از یَشُن و یَسْنهاوستایی گرفته شده که به معنای پرستیدن و نیایش است و از اینجا میتوان پی برد که بیشتر

جشنهای آن دوره اهمیت دینی داشته و با نیایش به درگاه خداوند همراه بودهاست.

22- در ایران باستان جشنها در چه مواقعی از سال برپا میشد و مهمترین جشنها را نام ببرید.

جشن ها همچنین ارتباط زیادی با تغییر فصلها و شروع و پایان کار کشاورزیداشتند.

مهم ترین جشنها =  جشن نوروز،   جشن سده    و جشن مهرگان  

23- باشکوه ترین جشن ایرانیان باستان چه جشنی بود و در چه زمانی برگزار می شد؟

 جشن نوروز  - آغاز فصل بهار

24- نوروز برای مردم ایران باستان چه پیامی داشت؟

پیام آور نوشدن سال و رویش طبیعت و شروع فعّالیّت های کشاورزی بود

25- پیدایش جشن نوروز به چه زمانی بازمی گردد ؟

 زمان پیدایش نوروز به درستی معلوم نیست، در شاهنامهٔ فردوسی، اینجشن را به تاج گذاری جمشید پادشاه اسطوره ای ایران نسبت می دهند.این جشن در زمان هخامنشیان در تخت جمشید برگزار می شده و پس از آن،سلسله های دیگر نیز نوروز را گرامی  داشته اند .  در هر یک از روزهای عیدنوروز، طبقه ای از مردم به دیدار شاهان می آمدند.

در عهد باستان، خانواده های ایرانی بر سر سفرهٔ نوروزی به درگاه آفرینندهٔهستی دعا می کردند، به یکدیگر هدیه می دادند و شادباش می گفتند.

26- امروزه ایرانیان نوروز را چگونه جشن می گیرند؟

امروزه نیز مردم کشور ما نوروز را جشن می گیرند، کتاب قرآن را بر سر سفرههفت سین می گذارند و در هنگام تحویل سال دعا می خوانند.خانه تکانی،پختن سمنو، چیدن سفره هفت سین، به دیدار بزر گترهای فامیل رفتن وعیدی دادن از آیین های زیبای نوروز است.

27- سازمان ملل متحد در چه سالی روز اول فروردین (21 مارسمیلادی) را روز جهانی نوروز اعلام کرد و به رسمیت شناخت؟

در سال 1388 ،

درس 24                                                   

1-  از چه زمانی زبان فارسی زبان گفتاری و نوشتاری مردم ایرانبوده است؟

از هنگام استقرار اقوام آریایی در سرزمین ایران

2-زبان مردم ایران در دوره های هخامنشیان ، اشکانیان ، ساسانیان و دوره اسلامی چه بود؟

در دورهٔ هخامنشیان، پارسی باستان

در عصر اشکانیان و ساسانیان، پارسی میانه » یا «پهلوی

 در دورهٔ اسلامی  ، فارسی دری

3- زبان امروز مردم ایران چیست؟

زبان رسمی امروز ما نیز فارسی دری است که با دو زبان قبلی شباهتهایی دارد.

4- موضوع اصل 15 قانون اساسی کشور چیست؟

اصل 15 قانون اساسی می گوید:

زبان و خطّ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات ومتون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنهادر مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.

5- ایرانیان باستان از چه خطی استفاده می کردند و آن را از چه کسانی آموخته  بودند؟

در زمان هخامنشیان، ایرانیان « خطّ میخی  » را از اقوام بین النهرین اقتباسکردند و تغییرات زیادی در آن به وجود آوردند. کتیبه های به جا مانده از دورهٔهخامنشیان در بیستون و تخت جمشید به زبان پارسی باستان و با خطّمیخی نوشته شده است. در دوره های اشکانیان و ساسانیان، خط  پهلویرایج بود. این خط از خط آرامی اقتباس شده بود.

6- چه چیزی نشان دهنده آشنایی ایرانیان باستان با علومی چون ریاضی ، هندسه وزمین شناسی می باشد؟

ساختن بناهای عظیم و محکم، سدها، پلها، ابزارها و وسایل مختلف زندگیکه به دست ایرانیان ابداع شده

7- ایرانیان باستان تا چه اندازه با علم نجوم آشنا بودند و با استفاده از این علم چه چیزی را بوجود آوردند؟

ایرانیان باستان در علم نجوم پیشرفت کرده و با سنجش و تعیین زمان بهخوبی آشنا بودند و چون برای فعّالیّت های کشاورزی که در فصول خاصی ازسال انجام می گرفت به تقویم نیاز داشتند، تقویم خورشیدی )شمسی( رابه وجود آوردند و سال را به 12 ماه 30  روزه تقسیم کردند. این تقویم از کم نظیرترین تقویم های دنیا است.

8- در کتاب اوستا از چند نوع پزشک نام برده شده است؟

از سه نوع پزشک جراح، پزشک معمولی و پزشک دعا که با دعای مقدسباطن افراد را درمان می کند

9- مدرسه و بیمارستان جندی شاپور به دست چه کسی تأسیس شد و چگونه مکانی بود؟

در دورهٔ ساسانیان، شاپور ساسانی در شهر جند ی شاپور ) خوزستان کنونی( مدرسه و بیمارستانی تأسیس نمود که قدیمی ترین مدرسهٔ پزشکی جهانبه شمار می رود. او از دانشمندان و استادان برجستهٔ دیگر کشورهای آن روزنیز برای تدریس در این دانشگاه دعوت می کرد. در این مدرسهٔ بزرگ علاوه برپزشکی، نجوم، ریاضیات، موسیقی، شیمی )کیمیاگری( و... تدریس میشد.

10- صنعتگران و هنرمندان دوره ایران باستان در چه زمینه هایی فعالیت می کردند/

سفالگری، پارچه بافی، قالی بافی، فلزکاری، چرم سازی، زرگری، کاشی کاری، سنگ بُری، حجاری، قلم زنی،

 منبّت کاری، موسیقی، نقاشی و...

11- در کدام بناها ، پیشرفت ایرانیان در معماری را نشان می دهد؟

تخت جمشید،هگمتانه، پاسارگاد، تخت سلیمان، طاق بستان و طاق کسری

ی نــهـــم (پاسخ فعالیت ها)