ورزشهای بعد از عمل رباط صلیبی

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

شما برای کسب یک نتیجه موفق از جراحی بازسازی لیگامان متقاطع یاصلیبی قدامی مفصل زانو نیاز به برنامه ریزی دارید. باید زانوی خود را قبل از جراحی برای آن آماده کنید و بعد از جراحی هم اقدامات خاصی را طبق برنامه ای مشخص انجام دهید.

مهمترین وظیفه شما قبل از جراحی بدست آوردن دامنه حرکتی مناسب در مفصل زانو است و بعد از جراحی شما باید با انجام نرمش های خاصی حرکت مفصل زانوی خود را به حالت اول برگردانده و عضلات اطراف آنرا قوی کنید.

بدون انجام دادن این نرمش ها نمیتوانید انتظار داشته باشید نتیجه خوبی از عمل جراحی خود بگیرید. در این دوره باید صبر داشته باشید و با دقت اقدامات لازمی را که پزشک معالج

ارتوپد

از شما میخواهد انجام بدهید. دوران بازپروری زانو به پنج مرحله تقسیم میشود.

 مرحله اول نرمش ها در جراحی رباط صلیبی ACL

 این مرحله قبل از انجام جراحی بازسازی زانو بوده و هدف از آن بدست آوردن حرکت کامل مفصل زانو است. به این معنی که در پایان این دوره شما باید بتوانید زانوی آسیب دیده را به اندازه زانوی سالمتان کاملاٌ خم و راست کنید.

هدف دیگر این مرحله آنست که تا آنجا که ممکن است عضله چهارسر خود را تقویت کنید. عضله چهارسر در جلوی استخوان ران قرار داشته و وظیفه آن اینست که زانو را به حالت راست و مستقیم درآورد.

انقباض عضله چهارسر ران موجب مستقیم شدن زانو میشود

نرمش هایی که در این مرحله باید انجام شوند عبارتند از

• به پشت دراز بکشید. پاشنه خود را روی یک کتاب کلفت قرار داده و اجازه بدهید زانوی شما شل شده و کاملاٌ به حالت مستقیم درآید. چند لحظه در همین حالت بمانید سپس بدون اینکه پاهایتان را حرکت دهید، عضله چهارسر ران خود را که در جلوی ران قرار دارد به مدت ده ثانیه با حداکثر قدرت منقبض کنید. سپس عضله را شل کرده و چند ثانیه استراحت کنید و مجدداٌ این کار را تکرار کنید. این نرمش را ده مرتبه تکرار کنید.

  

• به پشت دراز بکشید. در حالیکه سعی میکنید کف پای خود را روی زمین نگه دارید زانوی طرف مبتلا را به آرامی خم کرده تا جاییکه زانو بیشتر از آن خم نشود و شما یک احساس کشیدگی و ناراحتی خفیف در زانو بکنید. چند لحظه در همین حال بمانید و سپس به آرامی پا را به وضعیت اول برگردانید.چند لحظه استراحت کنید و این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید.

  

• به پشت دراز بکشید. در حالیکه زانوی خود را مستقیم نگه داشته اید پاشنه پا را به اندازه یک وجب از زمین بلند کنید. پا را چند لحظه در همین حالت نگه داشته و سپس به آرامی آنرا پایین بیاورید. چند لحظه استراحت کنید و این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید.

مرحله دوم نرمش ها در جراحی لیگامان صلیبی ACL

شامل دو هفته اول بعد از عمل جراحی است. از اهداف مهم این مرحله، کم کردن تورم زانو است که به طور طبیعی بعد از جراحی مفصل زانو بوجود میاید. کاهش تورم با انجام دو اقدام مهم عملی میشود.

اول آنکه نباید زیاد سرپا بایستید چون ایستادن به مدت طولانی تورم زانوی شما را بیشتر میکند. در این دو هفته باید بیشتر سعی کنید دراز کشیده و با گذاشتن یک بالشت در زیر ساق، زانو را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید.

اقدام مهم دیگر برای کاهش تورم سرد کردن زانو است. برای سرد کردن زانو میتوانید از زانوبند های مخصوص که به یک سیستم آب سرد متصل هستند استفاده کرده یا بطور ساده از کیسه آب سرد یا یک کیسه پلاستیکی حاوی خرده های یخ استفاده کنید.

سرد کردن زانو را باید تا رفع کامل تورم که ممکن است چند هفته هم طول بکشد ادامه دهید. دقت کنید که زانو نباید بطور ممتد سرد شود. آنرا بمدت بیست دقیقه سرد کنید و سپس اجازه بدهید مدتی هوا بخورد تا مجدداٌ گرم شود و سپس دوباره آنرا سرد کنید. مواظب باشید زانویتان خیس نشود. در تمام این دوران سعی کنید زانو را بالا و سرد نگه دارید مگر مواقعی که نرمش میکنید.

ممکن است پزشک معالج شما نوعی جوراب به شما بدهد که با پوشیدن آن تورم مفصل زانوی شما کم شود. پوشیدن این جوراب ممکن است با کمی خارش همراه باشد و شما را اذیت کند ولی مطمئن باشید استفاده از آن به نفع شما است.

نرمش های این مرحله را میتوانید بلافاصله بعد از عمل جراحی شروع کنید. به یاد داشته باشید که نرمش ها را به آرامی بیشتر کنید و آنفدر به خودتان فشار نیاورید که زانویتان درد بگیرد. این نرمش ها عبارتند از :

انقباض عضله چهارسر ران

•  به پشت دراز بکشید. پاشنه خود را روی یک کتاب کلفت قرار داده و اجازه بدهید زانوی شما شل شده و کاملاٌ به حالت مستقیم درآید. روش دیگر انجام دادن این نرمش که میتوانیم آنرا بعد از یک هفته انجام دهیم به این صورت است که یک ملحفه را از زیر کف پا عبور داده و دو طرف آنرا با دو دست میگیریم و با کشیدن دو طرف ملحفه سعی میکنیم زانوی خود را در حالت مستقیم و کشیده قفل کنیم.
• به پشت دراز بکشید. در حالیکه سعی میکنید کف پای خود را روی زمین نگه دارید زانوی طرف مبتلا را به آرامی خم کرده تا جاییکه زانو بیشتر از آن خم نشود و شما یک احساس کشیدگی و ناراحتی خفیف در مفصل زانو بکنید. چند لحظه در همین حال بمانید و سپس به آرامی پا را به وضعیت اول برگردانید.چند لحظه استراحت کنید و این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید.

• در حالیکه پای شما کاملاٌ کشیده است عضلات چهارسر ران خود را که در جلوی ران قرار دارند به مدت ده ثانیه با حداکثر قدرت منقبض کنید. سپس عضله را شل کرده و چند ثانیه استراحت کنید و مجدداٌ این کار را تکرار کنید. این نرمش را ده مرتبه تکرار کنید.

• به پشت دراز بکشید. در حالیکه زانوی خود را مستقیم نگه داشته اید پاشنه پا را به اندازه یک وجب از زمین بلند کنید. پا را چند لحظه در همین حالت نگه داشته و سپس به ارامی آنرا پایین بیاورید. چند لحظه استراحت کنید و این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید.

• حرکت کشکک. به این صورت که با انگشتان سبابه و شست دست، استخوان کشکک را گرفته و در جهت های بالا و پایین و چپ و راست حرکت میدهیم. این حرکت را باید تا پایان مرحله سوم انجام دهیم.

• مچ پا را صد بار در هر ده دقیقه بالا و پایین میبریم.

در ابتدا نرمش های اول و دوم را هر دو ساعت ده دقیقه و سپس بعد از چند روز هر ساعت ده دقیقه انجام میدهیم. نرمش های سوم و چهارم را در هفته های اول روزی ۴ بار و هر بار ۱۰ دقیقه انجام میدهیم سپس بتدریج مقدار آنرا به هر بار ۲۰ دقیقه افزایش میدهیم.

از روز بعد از عمل میتوانید با دو عصای زیر بغل راه بروید. در حین راه رفتن هردو پای خود را زمین بگذارید ولی سعی کنید پای عمل شده را کامل به زمین فشار ندهید و مقداری از فشار وارده به آن را با کمک عصا بگیرید. بعد از گذشت ۴-۲ هفته باید بتوانید بدون کمک عصا راه بروید.

وقتی که مایعی که بعد از جراحی در مفصل زانوی شما جمع میشود بطور کامل جذب شد و توانستید بدون درد زانوی خود را خم و راست کنید و دامنه حرکتی زانوی شما از صفر تا ۱۰۰ درجه بود و قدرت عضلات ران شما به حد کافی رسید میتوانید بدون عصا راه بروید. تشخیص این موارد معمولاٌ با پزشک معالج ارتوپد است.

در آخر هفته اول باید بتوانید زانوی خود را کاملاٌ صاف کرده و ۹۰ درجه خم کنید و بدون کمک روی صندلی بنشینید و بلند شوید. در پایان هفته دوم باید بتوانید مقدار خم شدن زانو را به ۱۱۰ درجه برسانید.

توانایی اینکه بیمار بتواند زانوی خود را کاملاٌ صاف و مستقیم کند معمولاٌ مشکل تر از توانایی خم کردن زانو بدست میاید و باید تاکید فراوانی شود که هرچه زودتر این توانایی بدست آید.

بطور مثال در حین راه رفتن باید بیمار تشویق شود که زانوی خود را وقتی در حالت کاملاٌ صاف قرار داده است به عقب قفل کند. اگر بعد از گذشت یک هفته نتوانستید زانوی خود را کاملاٌ صاف کنید باید از اکستنشن بورد  Extension board یا از روش آویزان کردن وزنه به زانو یا مچ پا استفاده کنید.

اکستنشن بورد Extension boaedآویزان کردن وزنه به زانو آویزان کردن وزنه به مچ پا

 اگر بعد از گذشت دو هفته نتوانستید زانوی خود را تا ۹۰ درجه خم کنید باید آنرا با فشار دست خم کرده یا از روش وال اسلاید Wall slide استفاده کنید.

اگر بعد از ۴ هفته اگر هنوز موفق به خم کردن زانو تا ۹۰ درجه نشدید ممکن است پزشک شما تصمیم بگیرد زانوی شما را با فشار زیاد و زیر بیهوشی عمومی خم کند.

بعد از جراحی زانو ممکن است پوست اطراف محل شکاف جراحی کمی بیحس باشد. نگران نباشید. این بیحسی بتدریج کمتر میشود. البته ممکن است بطور کامل برطرف نشود.

 بعد از جراحی ممکن است کمی تب کنید. این طبیعی است ولی اگر تب زیاد شد یا باقی ماند باید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر بعد از جراحی درد زانوی شما شدید شود بطوریکه با دارو بهبودی نیابد، تورم زانو زیاد شود، به علت مصرف دارو ناراحتی معده بگیرید، ترشح از زخم جراحی شما زیاد شود، حرکات زانوی شما بهتر نشود و یا درد و تورم در ساق پیدا کردید باید به پزشک معالج خود اطلاع بدهید.

در پایان این مرحله زخم جراحی شما بهبود یافته است.

ممکن است پزشک معالج بعد از جراحی از بریس زانو استفاده کند. البته استفاده از بریس مورد تایید همه پزشکان نیست.

مرحله سوم نرمش ها در جراحی رباط صلیبی ACL

 از پایان هفته دوم تا هفته ششم است. هدف از این مرحله اینست که شما بتوانید زانوی خود را کاملاٌ به حالت مستقیم درآورید و مقدار خم کردن آنرا افزایش دهید.

در پایان این مرحله دامنه حرکتی زانوی شما باید به اندازه زانوی طبیعی یعنی حدود ۱۳۵ درجه شود. در این مرحله شما میتوانید از دوچرخه ثابت و پله استفاده کنید و سر یک پای جراحی شده بایستید. انجام ورزش شنا در این مرحله مفید است.

مرحله چهارم نرمش ها در جراحی لیگامان صلیبی ACL

شش هفته بعد از جراحی تا آخر ماه سوم است. هدف از این دوران تقویت بیشترعضلات ران و بدست آوردن هماهنگی بین عضلات و مهارت در انجام حرکات پیچیده و فرز شدن است. مهمترین نرمشی که در این دوره انجام میشود اسکات با وزنه است.

قبل از شروع اسکات با وزنه بیمار باید بتواند روی یک پا زانو را خم و راست کند. در حین انجام اسکات نباید زانوها زیاد خم شوند و زاویه زانو باید از ۹۰ درجه بیشتر باشد. پرس پا با وزنه میتواند جایگزین مناسبی برای اسکات باشد.

انجام ورزش های دوچرخه سواری و شنا در این مرحله مفید است. طناب زنی با دوپا و یک پا هم فعالیت مناسبی در این مرحله بوده، به هماهنگ شدن عضلات کمک میکند. در این مرحله باید به مرور زمان و بتدریج تعداد حرکات را کم کرده و وزنه ها را بیشتر کنیم.

مرحله پنجم نرمش ها در جراحی رباط صلیبی ACL

 بعد از گذشت سه ماه از عمل جراحی است. در این مرحله میتوانید بدوید. بعد از دو تا سه ماه بسته به پیشرفت بیمار ورزش های مثل دویدن به عقب، پرش به کنار و راه رفتن بصورت حرف ۸ انگلیسی را انجام دهیم.

در صورت بدست آوردن دامنه حرکتی مناسب زانو و بدست آوردن قدرت کافی در عضلات اندام تحتانی و هماهنگ شدن عضلات اندام، معمولاٌ بعد از سه ماه و با تایید پزشک معالج ارتوپد میتوانید به ورزش اصلی خود برگردید.

همین حالا مشورت کنید:
در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.

این مقاله چقدر مفید بود ؟

لطفا در زیر امتیاز بدهید