درد پشت سر در کودکان

سردرد یکی از عارضه‌های شایع در میان افراد است که کودکان هم می‌توانند از آن شکایت داشته باشند. سردردها می‌تواند بدون وجود مشکلی خاص ناشی از یک بیماری در کودک یا به دلیل وجود یک بیماری باشد. در این مطلب می‌توانید با انواع سردرد در کودکان، علل و راه‌های درمان آن در کودکان آشنا شوید.

علل بروز سردرد در کودک

تقریباً نیمی از کودکان تا سن هفت سالگی‌شان سردرد را تجربه می‌کنند. وجود درد در سر می‌تواند ناشی از بیماری‌های رایج مانند سرماخوردگی، درد دندان، عفونت سینوس‌ها، چشم‌ها، عفونت گوش یا گلو باشد. همچنین فرزند شما ممکن است به این دلیل که استرس دارد یا خسته است یا بدنش دچار کم‌‌آبی شده، سردرد بگیرد یا ممکن است به سرش ضربه‌ای خورده و ورم کرده باشد.

در موارد بسیار نادر، درد ضربان‌دار در سر کودک ممکن است نشانه‌‌ای از تومور مغزی یا مننژیت باشد، اما در نظر داشته باشید که هر دوی این بیماری‌ها علاوه بر سردرد علائم دیگری نیز ایجاد می‌کند، پس فقط داشتن سردرد برای وجود این موارد کافی نیست.

انواع سردرد در کودک

سردردها باعث گریه کردن، بی‌قراری یا بدخوابی بچه‌ها می‌شود. انواع اصلی سردردها در بچه‌‌های کوچک عبارتند از:

سردرد تنشی: این نوعِ رایج سردرد، با یک درد خفیف و نه شدید در یک یا هر دو طرف سر شناخته می‌شود. گاهی اوقات مثل این است که نواری تنگ یا فشارآور دور سر باشد. علائم اغلب ناشی از استرس، نگرانی یا افسردگی هستند، اما ممکن است به وضعیت بد قرارگیری بدن یا همان پاسچر نیز مرتبط باشد. سردردهای تنشی معمولاً در مدرسه یا خانه تحت شرایط تنش‌زا شروع می‌شود و زمانی که کودک به بازی می‌پردازد یا آرام می‌گیرد، ناپدید خواهد شد.

میگرن: این سردردها معمولاً زمینهٔ ارثی دارد و در کودکان بیشتر بین پنج تا هشت سالگی ظاهر می‌شود، هرچند در هر سنی می‌تواند بروز کند. تقریباً ۵ درصد از کودکان ۱۰ ساله حداقل یک بار حمله‌ٔ میگرن داشته‌‌اند، هرچند بیشتر آنها پیش از رسیدن به دوران بلوغ از این مشکل خلاصی می‌یابند. سردردهای میگرنی معمولاً یک‌طرفه یعنی در یک طرف سر و ضربان‌دار است و اغلب با فعالیت جسمی زیاد بدتر می‌شود. اگر کودک شما میگرن دارد ممکن است تغییرات خلقی، رنگ‌پریدگی پوست، خستگی، سرگیجه، تاری دید، ویار غذایی یا از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا تب داشته باشد. همچنین بعضی از بچه‌‌ها قبل از شروع درد، هاله‌‌هایی می‌بینند که اغلب به شکل خطوط مواج، نورهای چشمک‌‌زن، نقاط کور یا دید تونلی توصیف می‌‌شوند و بعضی به نور زیاد حساس هستند.

مننژیت: سردرد اغلب شکایت اصلی کودک مبتلا به مننژیت است و زمانی بروز می‌کند که التهاب غشاهای پوشش‌دهنده‌‌ٔ مایع مغزی و نخاعی بر مغز فشار وارد می‌کند و گردش مایع نخاعی را کاهش می‌دهد. مننژیت می‌تواند باعث بروز تب بالا، استفراغ مکرر، از دست دادن اشتها، گیجی، خواب‌آلودگی، حساسیت به نور و گاهی اوقات راش پوستی یا خشکی شدید گردن شود. در وضعیت لمیده، کودک خردسال شما قادر نخواهد بود سر خود را به سمت قفسه‌ٔ سینه‌‌اش خم کند، زیرا این کار باعث ایجاد دردهایی تقریباً غیرقابل تحمل در سر یا گردنش خواهد شد. اگر فرزند شما این علائم را دارد، با شماره اورژانس تماس بگیرید یا بلافاصله به مرکز اورژانس بروید.

تومور مغزی: فوق‌العاده بعید است که سردرد کودک شما ناشی از تومور باشد. تومور فقط در یک مورد از هر ۴۰ هزار سردرد کودکان، عامل اصلی است. با این حال، اگر فرزندتان از سردرد رنج می‌برد، به ویژه اگر به نظر می‌رسد که شدت سردردها در حال افزایش است، اگر سردردها او را از خواب بیدار می‌کند یا اگر در اوایل صبح رخ می‌دهند، با پزشک کودک خود صحبت کنید تا از نبود این مشکل اطمینان حاصل کنید.

زمان مراجع به پزشک برای سردرد کودک

اگر فرزندتان گهگاه سردرد خفیفی دارد اما به‌طورکلی خوب به نظر می‌رسد، احتمالاً جایی برای نگرانی در مورد آن وجود ندارد. با این حال، اگر سردردهایی که صبح شروع می‌شود، کودک را از خواب بیدار می‌کند یا اینکه شدت یا دفعات آنها بیشتر می‌شود، ممکن است از یک مشکل زمینه‌‌ای جدی خبر بدهد.

اگر متوجه شدید که فرزندتان هر کدام از این علائم را دارد یا اگر دچار تغییر در بینایی، ضعف یا تشنج نیز می‌شود، حتماً با پزشک کودکتان صحبت کنید. همچنین اگر کودک شما سردرد شدیدی دارد یا اگر سردرد او را از فعالیت‌های معمولش بازمی‌دارد، با پزشکش تماس بگیرید. اگرچه اینها لزوماً علامت وجود یک مشکل جدی نیست، اما نشان می‌دهد کودک شما نیاز به درمان مشخص‌تری دارد.

تشخیص دلیل سردرد کودک

برای شناسایی نوع سردرد و علل احتمالی آن، پزشک با پرسیدن سؤالاتی درباره‌ٔ علائم کودکتان شروع خواهد کرد. او معاینه‌ٔ کاملی از فرزندتان انجام خواهد داد و فشار خون و سایر علائم حیاتی کودک را اندازه می‌گیرد.

همچنین ممکن است برخی آزمایش‌های خون را انجام دهد و اگر بخواهد از عدم وجود علل زمینه‌‌ای اطمینان حاصل کند، می‌تواند ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن را تجویز کند که به او تصویری واضح‌تر از آنچه در جریان است ارائه می‌دهد.

راهکارهای درمان یا کاهش سردرد در کودک

پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بسته به علت و نوع سردرد یک کودک خردسال‌، در مورد نحوه‌ٔ درمان آنها تصمیم‌گیری شود. البته بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که در وهلهٔ اول سعی کنید از وقوع آنها جلوگیری کنید. برای این کار می‌توانید توصیه‌های زیر را امتحان کنید:

فرزندتان را تشویق کنید که به اندازهٔ کافی بخوابد: این به کاهش استرس کمک خواهد کرد و مطمئن شوید که او مقدار زیادی آب و سایر نوشیدنی‌های بدون کافئین می‌نوشد تا حتی از کم‌آبی جزئی بدن هم پیشگیری شود.

عوامل ایجاد سردرد را بشناسید: اگر کودک شما از میگرن رنج می‌برد، به او کمک کنید تا چیزهایی را که به نظر می‌رسد موجب شروع سردرد میگرنی می‌شود شناسایی و از آنها دوری کند. علاوه بر استرس، دیگر عوامل رایج شروع‌کنندهٔ میگرن در کودکان شامل برخی غذاها و نوشیدنی‌ها، از جمله غذاهای حاوی نگهدارنده‌‌ٔ نیتریت مانند هات‌داگ و گوشت‌های سرد ساندویچی مثل سوسیس و کالباس، چراغ‌های پرنور یا چشمک‌زن، سروصدا، تماشای زیاد تلویزیون، ورزش‌های خیلی سنگین و قرارگیری زیاد در معرض نور خورشید است. شاید بهتر باشد در یک دفترچه‌‌، علائم شروع سردرد کودک، تاریخ و زمان هر سردرد و رویدادهای منتهی به هر حمله ثبت شود تا در تعیین‌ عوامل ایجادکننده‌ٔ سردرد به شما کمک کند.

عوامل استرس‌زا را مدیریت کنید: اگر کودکتان از سردردهای میگرنی یا تنشی رنج می‌برد، هر کاری که می‌توانید برای کاهش استرس او انجام دهید. ببینید چه چیزی او را ناراحت می‌کند و سعی کنید ذهنش را تسکین دهید. داشتن برنامهٔ زمانی منظم برای غذا خوردن و خوابیدن می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر سردردهای او ناتوانش می‌کند، فرسایشی است و هیچ نشانه‌‌ای از برطرف شدن آنها نیست، می‌توانید از یک مشاور یا درمان‌گر برای کمک به ریشه‌یابی مشکل وقت بگیرید.

روش‌های تمدد اعصاب را به کودک یاد بدهید: برای سردردهای تنشی می‌توانید آموزش روش‌های تمدد اعصاب مانند تمرینات تنفس عمیق به کودک را امتحان کنید. او ممکن است از گوش دادن به نوارها یا سی‌دی‌های حاوی صداهای آرامش‌بخش، برای مثال، صدای باران، آبشار یا موسیقی‌های آرامش‌بخش لذت ببرد. همچنین ممکن است بفهمید که وقتی کنار او می‌نشینید و برایش چیزی می‌خوانید آرام می‌شود و سردردش کاهش می‌یابد.

ماساژ را امتحان کنید: سعی کنید شانه‌های کودک و پشت گردنش را ماساژ دهید، یا یک کیسهٔ یخ یا کیسهٔ آب گرم را بسته به خواست بدن فرزندتان در محل درد قرار دهید.

با اجازهٔ پزشک به کودک مسکن بدهید: هنگامی که سردرد شروع می‌شود، می‌توانید با اجازهٔ پزشک به کودک خود یک قرص مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن بدهید. به علت خطر سندرم ری که یک بیماری نادر اما تهدیدکننده‌ٔ جان بچه‌هاست، افراد زیر ۱۶ سال نباید آسپرین مصرف کنند، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کند. همچنین هر هفته بیش از چند قرص به فرزندتان ندهید. کودکانی که تعداد زیادی قرص می‌خورند، ممکن است با از بین رفتن اثر قرص‌ها دچار سردردهای بازگشتی یا سردردهای ریباند شوند.

از داروهای تجویزی پزشک استفاده کنید: پزشک کودکتان می‌تواند در صورت لزوم داروهای تجویزی را برای کمک به رفع سردردهای کودک تجویز کند. برخی از این داروها می‌تواند حملات شدید را تسکین دهد و دیگر داروها می‌تواند قبل از شروع درد از بروز آن جلوگیری کند.