از بین رفتن مایع مفصلی

61,460 بازدید

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

خشکی مفصلی به معنی محدودیت در حرکت مفصل است. وقتی فرد نمیتواند مفصل خود را به راحتی حرکت دهد و احساس میکند حرکت مفصل آن نرمی قبل را نداشته و انعطاف مفصل کم شده میگویند دچار خشکی شده است.

قبل از بررسی علل خشکی مفصل باید بدانیم مفصل چیست و چه قسمت هایی دارد

آناتومی مفصل

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم حرکت کرده و سطوح آنها روی هم میلغزند. روی این سطوح را لایه ای از غضروف مفصلی پوشانده است که وظیفه آن صاف و لغزنده کردن سطح استخوان و در نتیجه تسهیل حرکت مفصل است.

اطراف مفصل به توسط یک پرده بافتی کلفت پوشانده شده که به آن کپسول مفصلی میگویند. سطح درونی کپسول مفصلی لایه نازکی از بافتی به نام سینوویوم پوشیده شده است که به آن لایه یا پرده سینوویال میگویند.

وظیفه پرده سینوویال ترشح مایع مفصلی است. مایع مفصلی لزج و لیز است و موجب لغزنده شدن بیشتر سطوح مفصلی میشود. این مایع همچنین تغذیه سلول های غضروفی را به عهده دارد.

علل خشکی مفصل چیست

مفصل ممکن است به دلایلی خوب حرکت نکند که در دایره تعریف خشکی مفصلی نیست. بطور مثال

• گاهی اوقات فرد به علت فلج عصبی یا عضلانی قادر به حرکت دادن یک مفصل نیست و یا در انجام حرکت آن ضعف دارد ولی فرد دیگری میتواند مفصل او را کاملا در تمام جهات حرکت دهد. به عبارت دیگر حرکت اکتیو یا فعال مفصل مشکل دارد ولی حرکت پاسیو آن بی عیب است. این وضعیت را خشکی مفصلی نمیگویند

• گاهی اوقات فرد به علت احساس درد مفصلی از حرکت دادن آن اجتناب میکند چون میبیند با حرکت دادن مفصل احساس درد وی بیشتر میگردد و اگر درد وی را بتوان با هر روشی از بین برد حرکت مفصل بخوبی و در همه جهات انجام میشود. این وضعیت را هم خشکی مفصلی نمیگویند. البته باید دانست بسیاری از موارد خشکی واقعی مفصلی همراه با درد است ولی در این موارد حتی با رفع درد نمیتوان مفصل را به خوبی حرکت داد

پس وقتی نتوان مفصلی را حتی بعد از رفع کامل درد به توسط فرد دیگری کاملا حرکت داد وضعیت ایجاد شده را خشکی مفصلی یا محدودیت دامنه حرکتی مفصل مینامند.

شایعترین علت خشکی مفصلی آرتریت است. آرتریت علل متفاوتی دارد که مهمترین آنها عبارتند از

• روماتیسم مانند آرتریت روماتوئید، تب روماتیسمی، اسپوندیلیت انکیلوزان

• بیماری های متابولیک مانند نقرس و نقرس کاذب

• عفونت های مفصلی مانند عفونت های چرکی و عفونت سلی

• تومورهای داخل یا اطراف مفصل

علل دیگر خشکی مفصل عبارتند از

• گیر کردن استخوان یا غضروفی آزاد در درون مفصل

• گیر کردن یک منیسک پاره شده در داخل مفصل

• بد جوش خوردن یک شکستگی داخل مفصلی و ایجاد سطوح ناهموار در سطح مفصل

• ایجاد استخوان اضافه و نابجا در بافت های اطراف مفصل

• کم شدن انعطاف یا کوتاه شدن بافت های اطراف مفصل مانند رباط، تاندون و عضلات

وقتی که به هر علتی بیمار یک مفصل خود را برای مدت طولانی حرکت ندهد بافت های نرم اطراف آن مانند عضلات، تاندون ها، رباط ها و کپسول مفصلی کوتاه میشوند و خاصیت کشسانی و انعطافی آنها کمتر میگردد.

این تغییرات منجر به خشکی مفصلی میشوند. پس حرکت ندادن طولانی مدتی هر مفصلی به هر علتی میتواند موجب خشکی مفصل شود.

خشکی مفصلی در ابتدا ممکن است در شروع حرکت باشد. بطور مثال وقتی بیمار صبح از خواب برمیخیزد ممکن است احساس کند بعضی مفاصل او خشک هستند ولی بعد از چند دقیقه حرکت کردن بتدریج حرکت آنها روان تر میشود.

گاهی هم ممکن است بیمار احساس کند بعد از مدت طولانی نشستن وقتی میخواهد بایستد زانوانش خشک هستند ولی بتدریج و با مدتی راه رفتن بتدریج نرمتر میشوند. این حالات در آرتروز و در روماتیسم مفصلی بیشتر دیده میشوند. معمولا با پیشرفت بیماری این خشکی دائمی میشود.

در آرتریت مکانیسم های مختلفی میتوانند موجب خشکی مفصلی شوند مانند

• رشد بافت سینوویال درون مفصل

• کلفت و ضخیم شدن کپسول مفصلی و کم شدن قابلیت ارتجاعی و انعطاف پذیری آن

• از بین رفتن غضروف مفصلی و ساییده شدن سطوح استخوانی بر روی یکدیگر

• ایجاد استخوان اضافی در لبه سطوح مفصلی که به آن استئوفیت میگویند.

درمان خشکی مفصلی چیست

درمان خشکی مفصلی برحسب علت بوجود آورنده آن و اینکه چه مدتی از شروع آن گذشته است متفاوت است. برای مثال وقتی که بدنبال شکستگی در داخل یا اطراف یکی مفصل محدودیت حرکتی در مفصل مربوطه ایجاد میشود اگر مدت زمان زیادی از شکستگی نگذشته و شکستگی هم جوش خورده باشد میتوان با انجام حرکات کششی تحت نظر فیزیوتراپ حرکات مفصلی را بهتر کرد.

اگر چند ماه از شکستگی گذشته باشد ممکن است فیزیوتراپی نتواند تاثیری در رفع محدودیت حرکتی داشته باشد. در این موارد ممکن است پزشک جراح بتواند مفصل بیمار را در اطاق عمل و بعد از بیهوشی، خم و راست کرده و به محدودیت حرکتی آن غلبه کند. در مواردی که مدت زیادی از شکستگی گذشته باشد تنها راه بهتر کرده دامنه حرکتی مفصل  عمل جراحی است.

صرفنظر از علت خشکی مفصل، به عنوان اولین قدم درمانی میتوان با انجام نرمش های کششی تا حدی دامنه حرکتی مفصل را بهبود داده و احتمالا نیاز به جراحی را مرتفع کرد. با این حال بسیاری از بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا میکنند.

اقدامات زیر میتوانند به برطرف کردن خشکی مفصلی کمک کنند

• خروج مایع مفصلی که زیاد شده است

• خارج کردن بافت سینوویال که رشد زیادی کرده است

• خارج کردن استئوفیت ها یا استخوان های نابجا

• خارج کردن استخوان یا غضروف رها شدن در مفصل

• اصلاح بد جوش خوردگی استخوان

• بلند کردن تاندون یا عضله یا کپسول مفصلی کوتاه شده

همین حالا مشورت کنید:
در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.

این مقاله چقدر مفید بود ؟

لطفا در زیر امتیاز بدهید